De dag voor het diner mailde ik Ewald met de vraag of hij tijdens het spreken beelden wilde laten zien. Nee was het antwoord. We hoefden niets van een beamer of iets dergelijks voor hem te regelen. Nu weet ik waarom; Ewald heeft helemaal geen ondersteuning nodig tijdens een presentatie in welke vorm dan ook. Hij is een bevlogen verteller. Het heeft geen enkele zin om Ewald Engelen te proberen te evenaren in spitsvondig schrijven, laat staan spreken, over de economische realiteit van ons burgers. Was hij in 2000 bekend door zijn onderzoek rond economisch burgerschap, nu is hij zelfbenoemd volger van de crisis.
De gele hesjes zijn in Nederland niet indrukwekkend aanwezig in het straatbeeld. Komt dat omdat we het zo goed hebben? Ewald durft dat te betwijfelen. Afgezet tegen economieën elders in de wereld misschien wel maar afgezet tegen onze eigen economisch historische ontwikkeling? Nee, niet echt.
Arbeid versus kapitaal
Intussen is de realiteit in de portemonnee van werkend Nederland dat de reëel uitgekeerde lonen feitelijk dalen, zeker sinds 2008. De arbeidsinkomensquote is gedaald van 92% naar 72% in 2018. Daar tegenover staat dat de belastingdruk voor grote bedrijven steeds lager is geworden, doordat feitelijke tarieven dalen maar ook doordat grote bedrijven veel ingewikkelde constructies kennen en toepassen om belasting te kunnen vermijden waardoor er nog meer geld stroomt naar de aandeelhouders in het bedrijf.
Geld verkeert sneller
Er is volgens Engelen een structurele onevenwichtigheid in de machtsbalans tussen kapitaal en arbeid, onder meer door het ingevoerde vrije verkeer van arbeid en kapitaal. En tja, kapitaal reist nu eenmaal veel sneller en gemakkelijker dan arbeid en vindt zijn weg naar belastingparadijzen, productiecentra in Zuid-China en naar hier om vervolgens te investeren in onroerend goed.
Principal agent
Interessant is de vraag waarom en hoe het lukt om bestuurders van een onderneming (arbeid) toch de belangen te laten dienen van de eigenaren (kapitaal). Dit principal agent probleem is opgelost door de bestuurders variabel te belonen met aandelen. Vervolgens is dit de basis geworden van alle corporate governance codes. De aandeelhouder wordt de enige eigenaar en stakeholder van het bedrijf.
Ongelofelijk actueel
SNPI kantelt deze truc als het ware door alle medewerkers aandeelhouderschap te geven. Gebruikmakend van een kapitalistisch systeem creëert SNPI duurzamere organisaties met een eerlijker systeem waarvan iedereen meeprofiteert als het goed gaat. Zeggenschap en kapitaal wordt verdeeld.
En hierom is SNPI enorm modieus, volgens Engelen. De tijd heeft altijd invloed op alles wat een gedurende periode als aantrekkelijk wordt gezien en voor nu is de boodschap van SNPI erg actueel en is het tijd dat we de die kant op moeten, volgens hem en volgens ons.
Financiële participatie van medewerkers is geen geloof of overtuiging, het is een tool, een hulpmiddel in een organisatie en wij zijn ervan overtuigd dat het tijd is om deze in te zetten.
