Afgelopen paasweekend was er een interessante uitzending van het discussieprogramma Buitenhof over de scheiding tussen arbeid en kapitaal. “Een paar jaar geleden moest je toch wel een verstokte marxist zijn om deze woorden in de mond te nemen” zegt Marcia Luyten, de presentatrice van Buitenhof. Tegenwoordig leeft de discussie over het belonen van arbeid en kapitaal weer en zijn deze termen ontdaan van hun marxistische connotatie.
Na het werk van Piketty werd de aandacht gevestigd op de groeiende kloof tussen rendement op arbeid en kapitaal en werd met onderzoek aangetoond dat, zij het in mindere mate dan bijvoorbeeld Amerika, ook geld voor Nederland. Nu is Mirjam de Rijk dé Nederlandse stem in dit debat. In de aflevering discussiëren economen Mirjam de Rijk, Sylvester Eijffingen en economisch historicus Bas van Bavel over de groeiende ongelijkheid tussen deze twee factoren en de oplossingen voor dit probleem. Toch zien zij een heel voor de hand liggende oplossing over het hoofd: medewerkersparticipatie.
Wat is het probleem?
Mirjam de Rijk, journaliste en voormalig wethouder voor Groen Links in Utrecht, zette al eerder in een serie artikelen in de Groene Amsterdammer uiteen wat er mis gaat, volgens haar, in de Nederlandse economie. Dat is het volgende: een steeds groter deel van het kapitaal gaat steeds meer naar de aandeelhouders en steeds minder naar de medewerkers, de arbeiders dus. De factor arbeid wordt dus minder beloond dan de factor kapitaal.
Maar waarom stijgen de lonen dan niet?
Waarom stijgen de lonen niet? Volgens Mirjam de Rijk komt dat door politieke keuzes. Flexibele, losse contracten en flexwerken wordt bevorderd, de sociale zekerheid die ingeperkt werd, dit leidde ertoe dat arbeiders niet meer durfden te onderhandelen. Tegelijkertijd kregen aandeelhouders meer macht, wat de onderhandelingspositie van “het kapitaal” weer versterkt. Bas van Bavel voegde daar aan toe dat de onderhandelingspositie van de vakbonden tegelijkertijd afneemt waar door deregulering van de financiële markten de kapitaalsector weer meer onderhandelingskracht geeft. Mirjam de Rijk legt uit hoeveel de verkoopsters van de Bijenkorf krijgen in vergelijking met hoeveel de aandeelhouders krijgen. Dit voorbeeld maakt de kloof tussen arbeid en kapitaal pijnlijk zichtbaar.
Werknemers worden aandeelhouders: de oplossing?
Bij SNPI zien wij financiële werknemersparticipatie als oplossing en zijn wij eigenlijk verbaasd dat Mirjam de Rijk, Bas van Bavel en Sylvester Eijffingen hier niet aan denken. Bij het denken over de oplossing voor dit probleem noemen zij het verstevigen van de sociale zekerheid, het aanpakken van flexwerken en het aanpakken van grote technologie bedrijven die weinig belasting afdragen. Zij richten zich tot de politiek om deze zaken te veranderen.
Bij SNPI zijn wij al lang over de marxistische connotatie van deze twee begrippen heen. Onze werkzaamheden bestaan bovendien uit het overbruggen van de factor arbeid en kapitaal via een win-win situatie. Het schenken of verkopen van aandelen of certificaten hiervan is letterlijk een manier waarop arbeiders mee gaan delen, zelfs mede-eigenaar kunnen worden, in het kapitaal van de onderneming. Deze manier is, mits goed uitgevoerd, een win-win situatie. Bedrijven met werknemers die participeren in het kapitaal van de onderneming maken meer winst en hun werknemers zijn bovendien gelukkiger.
De goede uitvoering?
Over die goede uitvoering van participatieplannen adviseren wij bij SNPI. Als stichting kunnen wij ook bereikbaar zijn met bedrijven of start-ups met een kleiner budget die toch geïnteresseerd zijn in participatie. Maar wat is nu de goede uitvoering, zodat een win-win situatie voor werknemer en werkgever ontstaat?
- Een bedrijfsbreed plan. Voor een goed resultaat is het belangrijk dat de mogelijkheid om aandelen te kopen of te krijgen wordt verdeeld over het hele bedrijf. In sommige gevallen zie je dat alleen managers aandelen krijgen. Dit leidt echter vaak tot scheve ogen en dat komt niet altijd de motivatie van medewerkers ten goede.
- Inspraak geregeld. Een tweede maatregel voor een succesvol plan is het regelen van inspraak. Natuurlijk hoeven medewerkers niet alles te bepalen binnen een bedrijf zodra zij mede-aandeelhouder zijn, dat zou in de meeste gevallen een uiterst onoverzichtelijke situatie worden. Wat wel wenselijk is, zeker als werknemers hebben betaald voor hun aandeel, om hen daar ook iets voor terug te geven. Een vorm van inspraak in een certificaathouders vergadering geeft medewerkers een proportionele stem in de onderneming en bevordert het gevoel van mede-eigenaarschap. Werknemers met inspraak zijn daarnaast gelukkiger, de regelingen succesvoller en de bedrijven statistisch gezien vaak ook.
Bent u benieuwd naar wat SNPI is en wat wij precies doen? Of wilt u weten of het werknemersparticipatie bij uw onderneming past? U kunt altijd contact met ons opnemen via mail@snpi.nl of door te bellen naar 030- 75 31 462.
