In 2014 organiseerden wij met groot succes een ronde tafel met Joseph Blasi, professor aan Rutger Business School, NY. Zijn werk “The Citizens Share: putting ownership back into democracy” is het manifest geworden voor werknemersparticipatie in Amerikaanse bedrijven. Met de handtekening van Trump onder een wet, kreeg dit manifest vorige week een politiek gevolg in de Verenigde Staten en wij zijn benieuwd hoe dit uitpakt.
Blasi & the citizens Share
Joseph Blasi omschrijft in zijn boek hoe het vanuit het Amerikaanse gedachtengoed vanzelfsprekend was dat werknemers in de winst van de onderneming mee konden delen. Dit kreeg handen en voeten in systemen zoals ESOPs en Employee Ownership Plans, die ook nog eens belastingtechnisch gunstig zijn voor de werknemer, dus door de overheid worden bevestigd. Dit sluit volgens hem aan bij het diepgewortelde principe dat Amerikaanse burgers in staat moeten zijn om voor zichzelf te zorgen.
Inequality for all
Dat Amerika een probleem heeft met de verdeling van welvaart lijkt ondertussen voor alle partijen duidelijk. Het Stanford Center on Poverty and Inequality berekende dat de inkomensongelijkheid in de 21ste eeuw weer dicht bij die van de Great Depression in de jaren dertig van een eeuw geleden ligt. Bovendien is de groep nieuwe armen erg kwetsbaar: in 2017 was er een recordpercentage van 12% van de Amerikaanse bevolking onverzekerd en ook het aantal mensen dat geen huis meer kan betalen, en werkloos is neemt toe (bron).
Blasi versus ongelijkheid
De Amerikaanse samenleving – en niet alleen die van Amerika - zou dus volgens Blasi gelijker gemaakt kunnen worden door medewerkers mee te laten delen in de winsten van de onderneming. Hierdoor zouden de beloningen van gewone arbeiders omhoog gaan in een zelfde tempo als die van de ondernemers/investeerders, omdat zij nu ook mee delen in de onderneming. Bovendien kampt de VS – net als Europa – met de gevolgen van de babyboom. Ondernemers van MKB-bedrijven bieden massaal hun bedrijven ter overname aan en dat maakt de behoefte aan serieuze nieuwe ondernemers groot. Opvolging binnen het bedrijf maakt de overlevingskansen vaak een stuk groter. In 2017 sprak Blasi met zowel republikeinen als democraten in Washington om te praten over zijn plannen. Vorige week zette president Trump zijn krabbel onder de uiteindelijke Main Street Employee Ownership Act, die aandeelhouderschap door werknemers opnieuw vanuit de overheid moet gaan faciliteren.
Wat gaat er veranderen?
Naar verwachting gaat het plan voornamelijk kleinere ondernemingen helpen, die vanwege geringe fiscale vergoeding, steeds minder werknemers uitnodigden om te investeren in de onderneming – en die dus juist met het oog op opvolging gebaat zijn bij nieuw eigenaarschap. Er is ook kritiek, want gaat dit echt werken? Pas als een CEO overtuigd is van het nut, kan werknemersparticipatie echt een succes worden, volgens de critici. Medewerkersparticipatie moet ingebed zijn in het sociale dna van het bedrijf en werkt niet als het louter en alleen ingezet wordt als een fiscaal-technische regeling.
Helpt/hielp fiscale facilitering in Nederland?
Dit bleek ook eerder in Nederland. Uit onderzoek in opdracht van SNPI in de jaren negentig naar het effect van de wet Vermeend/Vreugdenhil waardoor bedrijven met werknemersparticipatie fiscaal begunstigd werden, bleken bedrijven hier grotendeels niet van op de hoogte te zijn, laat staan getriggerd om het daadwerkelijk door te voeren. Bij SNPI zijn we uiteraard wèl voorstander van fiscaal faciliteren van medewerkersaandeelhouderschap, al is dat op zichzelf niet voldoende om heel ondernemend Nederland te overtuigen van de kracht van participatie. Een andere drempel, waar de overheid zeker wat aan kan doen, is het proces met de belastingdienst. Dat kan veel gemakkelijker, sneller en stimulerender. En dat zou mooi aansluiten bij de trend dat steeds meer bedrijven wel brood zien in aandeelhouderschap voor medewerkers.
Brand narrative
Redelijk belonen van medewerkers en sociaal ondernemen zijn steeds vaker onderdeel van de brand narrative, zo zien wij onder meer in de media, bijvoorbeeld recentelijk bij Lush (link).De trend van werknemersaandeelhouderschap als brand narrative ,het willen vertellen van een sociaal verhaal, zien wij ook in Nederland toenemen, en wij zijn heel benieuwd hoe de toekomst zal verlopen.
