Veel bedrijven laten medewerkers delen in de winst. 
Durf een stap verder te gaan en laat medewerkers medeaandeelhouder zijn. Zo delen ze in de onderneming, in het tot stand komen van de winst.
Door Pascale Nieuwland
Het succes van een financieel participatieplan komt tot stand doordat vier componenten op elkaar ingrijpen en met elkaar in balans zijn: strategie & beleid, financieel, juridisch en communicatie & HRM. Ik wil het hier hebben over de tweede component: financieel. Met andere woorden: Hoe creëer je een win-win situatie voor medewerkers én bedrijf?
Zorg dat het werkt
Het succes van een geslaagd financieel participatieplan zit niet in het blote feit dat medewerkers geld krijgen, het zit hem erin dat ze precies weten hoe ze dat kunnen bereiken, dat ze de samenhang zien tussen hun inzet, het bedrijfsresultaat en de opbrengst van het plan. De component financieel gaat over de vraag hoe je de individuele medewerkers en hun handelen kunt verbinden met het bedrijfsresultaat. De grote uitdaging is om dat transparant te maken (de component strategie & beleid) én om ervoor te zorgen dat het werkt ( de component financieel). Het is dan ook beter dat het plan stelselmatig en betrouwbaar een kleine opbrengst geeft dan dat de opbrengsten voor de medewerkers enorm schommelen. In een niet-beursgenoteerd bedrijf is dat vaak aardig te regelen. Maar ook beursgenoteerde bedrijven met bedrijfsbrede aandelenplannen weten een stabiele koers te realiseren, omdat zij vooral aandeelhouders aan zich weten te binden die een stabiele koers zoeken. Financiële medewerkersparticipatie en een stabiele financiële koers hangen met elkaar samen: het een vraagt het ander en het een versterkt het ander.
Morgen ook
Op het moment dat een onderneming kiest voor een vorm van aandeelhouderschap voor medewerkers – meer dan alleen delen in de winst – is de eerste stap om de waarde van het bedrijf te bepalen. Niet de waarde van gisteren, maar die van morgen en overmorgen. Een niet-beursgenoteerde onderneming kan hiervoor een onafhankelijk expert inschakelen, bij voorkeur een gecertificeerde business valuator. Het is om meerdere redenen belangrijk om dit goed te doen: de onderneming kan hiervan leren, er komt een objectief oordeel en meer zicht op wat in het bedrijf de drijvers van de waarde zijn. Op basis van deze waardering worden de reële waarde van de aandelen en een koers bepaald.
Geven of nemen
Een onderneming kan alle medewerkers aandelen in handen geven, maar kan ook aan medewerkers vragen om aandelen te kopen- en er is natuurlijk een mix mogelijk. Het voordeel van alle medewerkers aandelen in handen geven is dat automatisch iedereen ‘meedoet’, althans op papier. Medewerkers vragen om in het bedrijf te investeren – ook al is dat bijvoorbeeld door de keuze om (een deel van) het vakantiegeld of de 13e maand in het bedrijf te stoppen – maakt deelname tot een actieve stap, waar mensen over nadenken. Waarom zou ik dat doen? En het is een uitdagende toets voor de onderneming: geloven de mensen die het bedrijf van binnen kennen ook in de toekomst? Hoe kijken zij hiernaar? Financiële participatie is een middel om deze dialoog met de medewerkers te voeren. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld de informatie uit het waarderingsrapport. Stel een prospectus samen - ook als dat niet wettelijk verplicht is – om de dialoog handen en voeten te geven.
Fiscaal oordeel
Jammer genoeg bestaan in Nederland geen fiscale regels die financiële participatie door medewerkers gemakkelijk, toegankelijk of aantrekkelijk maken. Fiscaal gezien is het belangrijk dat elk plan door de Belastingdienst zal worden beoordeeld aan de hand van de vraag of u uw medewerkers extra beloont. Ook als u de medewerkers uitnodigt om in het bedrijf te investeren met hun eigen geld, zal de Belastingdienst bepalen of zij wel of niet een deel cadeau krijgen. Het is verstandig om dit oordeel vooraf te vragen – bijvoorbeeld met hulp van het model dat SNPI gratis beschikbaar stelt.
Snoeptrommel
Financiële fijnproevers in en om een onderneming duiken al snel in de snoeptrommel van varianten en vormen van aandelen, opties, certificaten enzovoort. Doe dat vooral, maar kies uiteindelijk een vorm die helder en simpel is. Elke medewerker moet op een verjaardagsfeestje uit kunnen leggen dat het werkt én elke dag op het werk kunnen ervaren hoe zijn of haar steentje daaraan bijdraagt.