Als tiener fietste ik langs de Bolletje-fabriek in Almelo en tegenwoordig trein ik langs Douwe Egberts in Utrecht.Mooie Nederlandse bedrijven om trots op te zijn. Of moet ik zeggen waar we trots op waren, want deze bedrijven zijn niet meer in Nederlandse handen.
Door Pascale Nieuwland, directeur SNPI
Zijn er nog wel echt Nederlandse bedrijven en met echt bedoel ik bedrijven die 100% in handen zijn van Nederlanders. Ik krijg sterk de indruk dat het er elk jaar minder worden. Gebeurt dit overal en is dit iets van alle jaren? Zien we dit ook in andere landen? Waarschijnlijk wel, maar toch als ik naar Frankrijk en Engeland kijk, krijg ik sterk het gevoel dat in die landen nog veel grote bedrijven nog echt Frans zijn en in Engeland veel bedrijven nog echt Engels.
Franse privatisering
Hoe kan dat? Nu weet ik wel dat in deze landen aandeelhouderschap onder werknemers sterk wordt gepromoot door de regeringen en ook nog eens fiscaal aantrekkelijk wordt gemaakt. Het is zelfs zo dat financiële participatie in Frankrijk in de periode van Charles De Gaulle (eind 50-er jaren in de vorige eeuw) is ontstaan ten tijd van de privatisering van de staatsbedrijven. Het doel van het wettelijk vastleggen van de verplichting voor bedrijven met meer dan 50 werknemers om iets aan financiële participatie, waaronder aandelenbezit van werknemers, te doen, is gestoeld op het idee om staatbedrijven die werden geprivatiseerd wel Frans te laten blijven bij overdracht toen en in de toekomst.
Extra ponden
Zo zien we dit ook in Engeland. In maart van dit jaar werd bekendgemaakt dat de Britse overheid extra geld gaat inzetten voor aandeelhouderschap door medewerkers. Voor 2014 en 2015 wordt maar liefst 50 miljoen pond vrijgemaakt om medewerkersaandeelhouderschap te laten groeien. De Britten zien aandelenbezit als een van de belangrijkste manieren om innovatie en groei van ondernemingen te bevorderen. En deze pot geld betreft extra budget. Er zijn namelijk al fiscale regelingen voor aandelenplannen. Voordelen voor werknemers en werkgevers.
Handel en winst
Vaak wordt gezegd dat wij een handelsland zijn en handel is verkoop, en als dat betekent dat onze bedrijven voor mooie bedragen kunnen worden verkocht, dan zullen wij dat niet nalaten. Wie profiteert er nu echt van deze bedrijfsovernames? Is het alleen de top van de onderneming die aandelen in bezit had? Zijn het ook de werknemers?
Hollandse voorbeelden
Waarom zijn velen in Nederland geen voorstander van aandelen voor werknemers? Ik zie eigenlijk alleen meer voordelen dan nadelen. Er zijn veel positieve voorbeelden, ook in ons land: Kijk naar bedrijven als Witteveen+Bos in Deventer, dat in 2012 weer is gegroeid en weer een mooi rendement heeft behaald. Dit bedrijf is 100% in handen van de medewerkers. Sligro laat weer stijgende cijfers zien in de moeilijke foodretailsector. BDU Uitgevers kon autonoom blijven juist door medewerkersparticipatie en door samen te ondernemen. Ook Holland Colours heeft een brede aandelenregeling en de werknemers konden twee jaar terug een activistische aandeelhouder tegenhouden, die het bedrijf wilde opsplitsen om zo meer rendement te maken.
Aandelenplan
Zou het hebben van een bedrijfsbreed aandelenplan de oplossing kunnen zijn voor deze stroom aan overnames? Engeland en Frankrijk zijn van mening dat dit een goed instrument is, niet alleen voor het tegengaan van (vijandige) overnames.
Waarom bedrijfsbreed? Allereerst omdat uit onderzoek van de Radboud Universiteit is gebleken dat ondernemingen die bedrijfsbrede aandelenplannen hebben beter presteren dan ondernemingen zonder of met alleen een aandelenplan voor de top-managers.
Target of termijn
En ten tweede werknemers kijken naar de lange termijn, naar de werkgelegenheid. Een goede CEO kijkt ook naar de toekomst van een onderneming, maar een CEO blijft slechts een aantal jaren en een CEO wil graag kortetermijn ‘targets’ halen. Voor een CEO met een groot pakket aandelen kan het financieel wel heel erg aantrekkelijk zijn om mee te werken aan een overname. Ondernemingen met bedrijfsbrede aandelenplannen moeten in overleg met alle aandeelhouders besluiten nemen. Dus dan hebben ook de werknemers bij onderhandelingen over een overname een stem bij de besluitvorming.
In de landen om ons heen heeft men zich dit al jaren geleden gerealiseerd en zijn er veel fiscale voordelen gekoppeld aan het vertrekken van aandelen aan werknemers. In het Europees Parlement is er zelfs een budget vrijgemaakt voor werknemersaandeelhouderschap. Nu nog in Nederland!