RTL Late Night, dinsdagavond, Lodewijk Asscher aan tafel bij Humberto Tan. De minister meldt dat een kwart van de Nederlanders last heeft van vermoeidheidsklachten. Hoge werkdruk, gebrek aan zeggenschap, een slechte werksfeer en intimidatie zijn hier oorzaken van.
DOOR Jeanne Hoogers
Er zijn niet veel mensen die dan meteen denken aan financiële werknemersparticipatie. Dat associëren we met het delen van winst, van vet op de botten en het vasthouden van waardevolle medewerkers. En dus niet met bedrijven die onder druk staan, met een teruglopende orderportefeuille en met medewerkers die niet durven bewegen op de arbeidsmarkt. Toch, als we kijken naar de onderliggende oorzaken die het onderzoek benoemt, dat door minister Asscher is geïnitieerd, dan zien we: hoge werkdruk, gebrek aan zeggenschap, een slechte werksfeer en intimidatie.
Elke dag
Het gaat intussen om een kwart van de Nederlanders. Deels in semi-overheidssectoren, maar ook in heel veel bedrijven lopen mensen rond met hoge risico’s op gezondheidsproblemen . Elke dag vallen 50 mensen uit door arbeidsongeschiktheid, met hoge kosten voor de werkgever maar zeker ook voor de mensen die uitvallen. En natuurlijk, deels speelt ook het persoonlijk onvermogen van mensen mee om met druk om te gaan. Ze zijn misschien niet allemaal even sterk in het interpreteren van signalen en zich aan te passen (vaker bij mannen) of het lukt ze niet zo goed om grenzen te stellen (vaker bij vrouwen). Maar de druk ontstaat voor een groot deel door de sfeer, de cultuur en de onderlinge verhoudingen in het bedrijf.
Vasthouden
Dit heeft toch heel veel te maken met financiële werknemersparticipatie. Want zoals vermoeidheidsklachten een symptoom kunnen zijn voor een gebrek aan zeggenschap en een slechte werksfeer, zal werknemersparticipatie juist vaker voorkomen bij een bedrijf dat mensen de ruimte geeft om hun werk in te vullen en een bijdrage te leveren aan het bedrijfsresultaat. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille, de yin en yang van de bedrijfscultuur. Wie gelooft dat uitvoerders nergens verstand van hebben, maar gewoon moeten doen wat iemand bedenkt die er volgens de lijn wel verstand van heeft, waarbij de terugkoppeling (lukt het en werkt het) traag is en ook weer helemaal wordt bepaald door ‘boven’ creëert een cultuur die intimiderend kan overkomen. Een bedrijf in de hand houden kan doorslaan in te hard knijpen.
Loslaten
Bedrijven met een stevig verankerde financiële werknemersparticipatie geloven ook vaak in een bedrijfscultuur waarin mensen meedenken en meepraten over hoe zij hun werk doen. Het succes van dit type bedrijven wordt niet gemaakt in de boardroom of aandeelhoudersvergadering, ook al zitten daar misschien werknemers aan tafel, maar ook niet in het managementteam. Het succes wordt gemaakt op de werkvloer. Juist daar worden medewerkers uitgedaagd om mee te denken, initiatief te nemen, te innoveren, processen te verbeteren. De kunst is om aan medewerkers die informatie te geven waaruit ze kunnen leren wat het effect van hun handelen is op het bedrijfsresultaat, zodat ze zelf kunnen bijsturen. Financiële werknemersparticipatie gaat niet om het delen van het vet, maar om het samen in conditie houden van de botten. En het gedijt in een cultuur waarin het management ruimte durft te geven aan mensen. Bijsturen kan altijd nog. Medewerkers serieus nemen, daar begin je mee.
Gezond
De resultaten uit het onderzoek van Asscher vind ik persoonlijk nogal schokkend. Een eye-opener om met elkaar te werken aan een gezond bedrijf met gezonde mensen. Ik had het me nooit zo gerealiseerd, maar het invoeren van financiële werknemersparticipatie kan hier echt verschil maken.