Dit is het eerste blog in een mini-serie over het ontwerpen van een aandelenplan. Stap 1 is het maken van de belangrijkste ontwerpkeuzen op hoofdlijnen.Door Pascale Nieuwland
Bij het ontwerpen van een aandelenplan voor medewerkers gaat vaak veel aandacht uit naar de keuze van de juiste vorm voor de financiële participatie, het afwegen van alle mogelijkheden en de verdieping in allerlei financieel technische details. Houd voor ogen dat de vorm een middel is om een doel te bereiken. Het belangrijkste is dus het bepalen van uw doelstellingen en wat u wel en niet zou willen. Die keuzes leiden u vanzelf naar een vorm die perfect past en goed uit te leggen is aan medewerkers, vandaag en ook morgen. Wat zijn de hoofdlijnen? De volgende hoofdvragen helpen u met het maken van keuzes en het aanscherpen van uw doelstellingen.
Betrokkenheid en zeggenschap
Betrokkenheid stimuleren doe je door de dialoog aan te gaan. Het succes van aandelenplannen voor het bedrijf en de medewerkers hangt af van de doorvertaling van het mede-ondernemerschap naar de organisatie en de werkvloer. Hebben medewerkers de nodige invloed en inzicht om hun inzet optimaal te maken voor het bedrijfsresultaat? Of en hoeveel formele zeggenschap daarbij nodig is, hangt af van de wensen en inzichten van ondernemer, van de mate van risico die de medewerkeraandeelhouder aangaat door deelname en van de visie van medewerkers. Wat vinden zij logisch? Niet alleen vandaag, maar ook morgen.
Iedereen of deel van het personeel
Er wordt vaak gekozen voor financiële participatie door een beperkt deel van het personeel (management). Dat kan contraproductief werken als we kijken naar de hele onderneming, maar is een prima oplossing bij bijvoorbeeld een bedrijfsovername. Bij het ontwerpen van een nieuw plan zou ik toch aanraden om altijd te kijken of er een plan mogelijk is voor alle medewerkers, betrokkenheid bij de onderneming is niet exclusief voor management.
Binnen een bedrijfsbreed participatieplan is het mogelijk om te variëren op objectieve variabelen zoals functieniveau in mate van zeggenschap, deelname, risico et cetera. Dit geeft ook in de toekomst mogelijkheden om het plan verder te koppelen aan HR. Check wat medewerkers willen.
Krijgen of mee-investeren
Aandelen schenken aan medewerkers, in welke vorm dan ook, wordt door de Belastingdienst gezien als loon, dus de medewerker zal hier belasting over moeten betalen. Valt de keuze op kopen dan moet het een vrijwillige en bewuste stap zijn van medewerkers om deel te nemen. En daarmee een veelzeggende stap voor bedrijf en medewerker.
Verplicht of vrijwillig
Verplichten tot deelname is tegenstrijdig aan een financieel participatieplan. Een plan geeft medewerkers de kans om te laten zien dat zij achter de onderneming staan en er vertrouwen in hebben. Dat vertrouwen kun je niet afdwingen. Ook bij deelname door management is verplichting niet per se verstandig. Wie wil een bedrijf met een management dat niet vrijwillig achter het bedrijf staat? Is deelname verplicht, houd dan rekening met het feit dat dit medewerkers in financiële problemen kan brengen en het bedrijf – of bepaalde functies – minder aantrekkelijk maakt voor nieuw talent, als de aandelen in waarde zijn gestegen.
Een financiële participatieregeling hoort dan ook niet thuis bij de primaire arbeidsvoorwaarden, maar kan wel ondergebracht worden bij de secundaire arbeidsvoorwaarden.
Risico’s voor de onderneming
Een start-up gaat met een kleine groep mensen juist voor een snelle groei en stijging van de aandelenkoers na 3 tot 6 jaar om dan eventueel de aandelen te kunnen verkopen. Is de doelstelling ’meer betrokkenheid creëren’ dan moet er weinig ruimte zijn voor speculeren. Over het algemeen kiest een bedrijf met een aandelenplan voor een stabiele koers en dat houdt in dat de risico’s beperkt blijven - zowel voor de deelnemers als voor het bedrijf. Voorkom dat de onderneming in een situatie kan komen waarin zij moet terugkopen of uitkeren, terwijl ze het niet kan.
In de volgende aflevering ga ik in op de samenhang tussen doelstelling en vorm.
Meer weten over hoe u een plan ontwerpt? Bestel dan het boek Iedereen aandeelhouder.
