Er is met name in het Angelsaksische deel van de wereld vrij veel onderzoek gedaan naar het effect van aandelen voor medewerkers, maar we weten feitelijk nog heel weinig.
Door Pascale Nieuwland
Dat komt omdat de toepassingen nogal variëren – het gaat van bonussen voor managers in de vorm van aandelen tot de participatie van medewerkers bij start-ups, die soms, maar lang niet altijd uitgroeien tot een Google en het varieert van meedelen in de winst tot aandelen voor alle medewerkers, zoals in de Amerikaanse ESOPs waarin het plan tegelijk de pensioenregeling voor het personeel vormt.
Waarom
U kent vast het idee van de gouden cirkel van Simon Simek. Hij raadt ons aan om eerst de vraag te stellen Waarom we doen wat we doen, vervolgens Hoe we het doen en pas daarna Wat we gaan doen. En dus niet andersom! Probeer het maar eens uit bij bijvoorbeeld Apple. Waarom is Apple succesvol? Waarom is aandelen voor medewerkers succesvol? De gouden cirkel werkt als Waarom, Hoe en Wat perfect bij elkaar passen. De cirkel van Simek lijkt te simpel om waar te zijn, waarom is zijn verhaal dan zo succesvol? Misschien omdat huidige generaties managers vaak universitair geschoold zijn en daar juist hebben afgeleerd om de waarom-vraag te stellen. Wetenschappelijk onderzoek begint namelijk juist bij Wat? Wat zien we – en Hoe? Hoe hangen de waarnemingen met elkaar samen?
Wat en hoe?
In een overzicht van het internationaal bekende onderzoek naar financiële participatie door Eric Kaarsemaker geeft hij aan welke variabelen in de onderzoeken met elkaar in verband zijn gebracht, bij ondernemingen met aandelenplannen. Vaak bepaalde kenmerken van de onderneming met het gedrag van medewerkers. Kaarsemaker ziet dat “Het vele onderzoek hele bruikbare aanwijzingen heeft opgeleverd over de werking van financiële participatieplannen. We kunnen plannen zo inrichten dat ze niet meer doen dan een deeltje vormen van het beloningspakket en we kunnen ze onderbouwen met heel gericht HR-beleid zodat we maximaal toewerken naar een onderneming met toegewijde en betrokken medewerkers. Er zijn heel veel factoren die hun invloed uitoefenen: van nationaal fiscaal beleid tot de marktkansen in de sector waarbinnen het bedrijf opereert.”
Waarom?
Interessant is zijn opmerking dat in de onderzoeken het perspectief verschuift. “De vraag is niet altijd meer: Wat is het effect op het gedrag van de medewerkers? maar wordt: Wat is het effect op de relatie tussen onderneming en medewerkers? Met een aandelenplan voor medewerkers communiceert de onderneming het belang van wederzijdse betrokkenheid.” Als we dan weer even terugkeren naar Simek, wordt niet alleen de vraag belangrijk: Waarom heeft de onderneming een participatieplan? Maar ook het antwoord van de medewerkers op de vraag: Waarom zou ik meedoen aan een aandelenplan? De antwoorden zijn het begin van een gouden succes, waarin het Hoe en het Wat de cirkel perfect rond kunnen maken.
Lees meer over de effecten van medewerkersaandelen in het overzicht van onderzoek door Eric Kaarsemaker.