Amerika is een kapitalistische droommachine zonder voldoende kapitalisten. Met deze simpele maar diepgaande observatie, leggen de Republikein Veny Musum en Democraat Upendra Chivukula een fundamenteel probleem in de Amerikaanse economie bloot.
Door Pascale Nieuwland
De oplossing die zij voor dit probleem voorstellen is ‘inclusive capitalism’ en in hun boek The 3rd Way’ leggen ze uit welke stap individuen en overheden zouden moeten zetten om de inkomensongelijkheid tussen bevolkingsgroepen fundamenteel te verminderen, waardoor niet alleen de persoonlijke rijkdom groeit, maar ook de nationale welvaart.
Twee systemen
Door hun oplossing the third way te noemen, grijpen de auteurs terug op ambities sinds de vijftiger jaren om een derde weg te vinden tussen communisme en kapitalisme. Het kapitalisme is een mooi systeem, maar helaas niet eerlijk, want alleen mensen met kapitaal ontvangen revenuen. Het socialisme is sterk omdat het een inclusief systeem is, iedereen doet mee, maar het haalt te veel verantwoordelijkheid weg bij het individu. Hoe kun je de sterke punten van beide systemen combineren?
Geen revolutie
Musum en Chivukula pleiten in hun boek voor eigenaarschap van medewerkers. Voor degenen die bekend zijn met aandelenplannen voor medewerkers geen revolutionair voorstel en we hebben ook al eerder gehoord dat deze vorm van aandeelhouderschap het probleem van de toenemende vermogensongelijkheid in de wereld zou kunnen oplossen. Aan de andere kant: revolutie past ook niet bij een derde weg, daarbij worden doorgaans te veel zaken van waarde van waarde vernietigd, juist een oplossing die stap voor stap opgebouwd kan worden ligt voor de hand.
Wat is nieuw?
Wat is dan wel nieuw aan dit boek? Allereerst is het bijzonder dat een Amerikaanse democraat en een republikein samen een boek schrijven en fundamenteel gedachtegoed delen. Bovendien komen ze met een positief en concreet plan, iets waar bij grote groepen gedesillusioneerde burgers een enorme behoefte aan is. Ten tweede legt het boek zaken rond inkomen, bedrijfseconomie, aandeelhouderschap, de ESOP-regeling (de meest populaire vorm van medewerkersaandeelhouderschap in de VS) en de samenhang met macro-economie op een heldere en begrijpelijke wijze uit. En ten slotte, niet onbelangrijk, bevat hun plan ook een fiscale component. Medewerkers bouwen vermogen op, tijdens hun werkzame periode in een bedrijf, maar het bedrijf krijgt daarvoor in ruil vermindering van vennootschapsbelasting bovenop de bekende opbrengsten van mede-eigenaarschap door medewerkers zoals intrinsieke motivatie en betere bedrijfsresultaten. De auteurs zien de vennootschapsbelasting namelijk als zeer contraproductief.
Wereldwijd
De auteurs zijn er beiden van overtuigd dat deze oplossing de klassenverschillen enorm kan terugdringen en met name aan de onderkant van de samenleving tot veel verbeteringen zal leiden en daarmee maatschappelijke problemen en bijbehorende kosten zal terugdringen. Als het systeem van medewerkerseigenaarschap in de gehele samenleving zou worden ingevoerd, zal dit uiteindelijk leiden tot meer nationale welvaart. De middenklasse zal groter worden en daarmee de groep burgers die bij zal dragen aan de samenleving. De schrijvers betogen dat werknemersaandeelhouderschap via ESOP’s standaard zou moeten worden binnen bedrijven in Amerika en waarom niet wereldwijd?
Lange termijn
Intussen genieten in de VS al bijna 15 miljoen werknemers van de voordelen van ownership door personeel. Een bewezen politieke, economische en sociale beweging van epische proportie is al aan de gang. In het boek wordt beschreven hoe en waar het beste de financiële doelstellingen voor welvaart en veiligheid op de lange termijn kunnen worden bereikt. Geen revolutie en ook geen riskante ‘snel rijk’ –regeling, die doorgaans alleen ten goede komt aan de allersterksten in het systeem, maar een derde weg, een bewezen plan om langzaam en gestaag rijkdom op te bouwen voor iedereen en daarmee een groot idee.