Ondernemers en werknemers verschillen in de basis helemaal niet veel van elkaar. Beide willen op een uitdagende en leuke manier geld verdienen, balans tussen werk en privé, eigen verantwoordelijkheden en een toekomst. Iedereen vult dit het liefst op zijn eigen manier in, zodat het plaatje per mens er heel anders uitziet. Maar als we zoeken naar hét verschil tussen de ondernemer en de werknemer, dan zou je kunnen stellen dat werknemers hechten aan een stukje zekerheid en dat ondernemers dit makkelijker kunnen loslaten.
Door Pascale Nieuwland
Ik schreef vorige keer al over V&D en dat is niet het enige bedrijf dat in handen is van het soort investeerders dat minder op ondernemers lijkt dan we zouden willen. Zij gaan alleen voor winstmaximalisatie. Zoveel mogelijk overhouden onder de streep. Wat daarboven gebeurt, is alleen relevant als dat meer winst oplevert. De belangen van alle andere stakeholders zijn ondergeschikt- van de medewerkers, van de klanten, van de leveranciers. In zo’n bedrijf is er uiteindelijk niemand die de rol van ondernemer heeft. Er is niemand met de ambitie om met elkaar een mooi bedrijf te ontwikkelen, een mooi product te maken, een goede dienst te leveren, een markt te winnen en een slimme strategie voor de toekomst uit te stippelen. Het kan niet anders dan dat in dit soort bedrijven de angst regeert en een vechtcultuur domineert. Een ieder moet wel vechten voor zijn eigen hachje.
Echte bedrijven
Zijn er nog wel echte bedrijven in Nederland met echte ondernemers? Natuurlijk wel. Als ik om me heen kijk dan zie ik als eerste de bedrijven die aangesloten zijn bij het SNPI – platform. Dat zijn stuk voor stuk bedrijven in het bezit van echte ondernemers en van hun medewerkers. Denk maar aan Movares, Holland Colours, Witteveen+Bos en Sligro. Deze ondernemers delen het bedrijf soms voor een deel en soms helemaal met de medewerkers en er zijn heus ook wel bedrijven bij met aandelen in handen van een investeerder. Wat zij met elkaar delen - de ondernemer, de medewerkers en de investeerder - is het zoeken naar een toekomst voor de onderneming, hoe kunnen we met elkaar het bedrijf duurzaam winstgevend maken? Hier komen de ondernemer en de werknemer nog weer een stukje dichter bij elkaar.
Wij, de onderneming
Samen geld verdienen, samen verantwoordelijkheden nemen en samen de strategie bepalen. Wij de ondernemers en zij de werknemers is niet meer van deze tijd. Wij, de onderneming, maakt de onderneming weerbaar tegen vijandige overnames. Juist door samen te werken en samen te investeren behoudt de ondernemer het ondernemerschap en de medewerker zekerheid. In ouderwetse termen zou je kunnen zeggen dat scenario’s zoals bij V&D laten zien dat de scheiding van kapitaal en arbeid niet werkt. In iedere werknemer, op welk niveau dan ook, schuilt een ondernemer. Als een bedrijf mensen daartoe uitnodigt, blijken ze er behoefte aan te hebben om naar rato en op eigen niveau mee te denken, eigen verantwoordelijkheden te hebben, regie te kunnen nemen en daarvoor gewaardeerd te worden. Er zijn niet voor niets zoveel zzp’ers die de stap naar zelfstandigheid hebben gezet. Zij doen dat vaak deels ook omdat ze juist die regie zoeken en zich juist willen kunnen inzetten in werk dat bij hun talent past.
Beleggen en risico
Nederland telt weinig particuliere beleggers en nog minder medewerkersaandeelhouders. Indirect beleggen we behoorlijk wat, denk maar aan de pensioenen in de pensioenfondsen, maar daar hebben we individueel weinig zicht op. Over het algemeen zien wij aandelen als een ingewikkeld en niet te vertrouwen financieel product, we associëren het met woekerpolissen en semi-geautomatiseerde handel op de beurzen. Veel mensen weten niet eens dat niet-beursgenoteerde ondernemingen ook aandelen hebben.
Maar aandelen bezitten van een onderneming die gewoon goed aan het ondernemen is samen met haar medewerkers, die risico’s goed afweegt, kijkt naar duurzaamheid en continuïteit, dat is helemaal niet zo eng. Mits zorgvuldigheid wordt betracht en dat betekent je houden aan een paar simpele richtlijnen. Geen geld lenen om aandelen te kopen, inleg maximeren, transparantie over de boeken en strategie, goede communicatie en uiteraard financiële stabiliteit en goede toekomststrategieën.
Investeren in bloei
Een onderneming die meer ondernemerschap van de medewerkers zou willen zien, moet geen dikke strepen trekken tussen aandeelhouder, ondernemer en medewerker. Kies niet voor een vechtcultuur waar de angst regeert. Geef het bedrijf in handen van investeerders met hart voor de zaak - zoals de medewerkers - die er belang bij hebben dat de onderneming bloeit. Zoek die investeerders niet pas als het water je aan de lippen staat, maar doe dat als je nog zeker weet dat je met elkaar een mooie onderneming op kunt bouwen en verder ontwikkelen.