In Slovenië is recent de workers’ co-operative ownership act aangenomen. Deze nieuwe wet, ook wel de ESOP-wet genoemd (Employee Stock Ownership Plan), maakt het mogelijk dat werknemers via een coöperatieve structuur mede-eigenaar worden van hun bedrijf.
Wat dit voor ons interessant maakt? Slovenië en Nederland kennen veel overeenkomsten. Beide landen hebben een relatief hoge belastingdruk op arbeid, en in beide landen klinkt steeds vaker de wens van de overheid en politiek om “werk weer te laten lonen”. In Nederland is dat een rode draad in de programma’s van de grootste politieke partijen.
De Sloveense ESOP-wet laat zien hoe wetgeving kan helpen om dit concreet te maken: door medewerkersparticipatie fiscaal aantrekkelijker te maken en eigenaarschap breder te stimuleren.
Hoe werkt een ESOP?
Kern van een ESOP is dat een eigenaar via een ‘trust’ (fonds) de aandelen overdraagt aan het personeel. De medewerkers worden via de trust eigenaar van de aandelen.
In de opzet is een ESOP-model in Nederland het beste te vergelijken met een participatieregeling via certificaten van aandelen. Bij certificaten van aandelen worden de aandelen ondergebracht in een Stichting Administratiekantoor (STAK) en kunnen de medewerkers de certificaten van aandelen kopen of ontvangen zij deze via een beloning. Zou deze constructie in Nederland net zo fiscaal gunstig zijn, dan hadden wij in Nederland nu ook veel meer bedrijven die in handen zouden zijn van hun werknemers maar ook veel meer werknemers die voor hun pensioen afhankelijk zijn van het wel en wee van dit bedrijf.
De aankoop gebeurt met een lening, die wordt afgelost uit toekomstige winsten van het bedrijf. Werknemers hoeven dus niet zelf grote bedragen te investeren. Hun “inleg” bestaat uit hun inzet: door gezamenlijk te werken aan een gezonde bedrijfsvoering lossen zij indirect hun eigendom af.
Bij vertrek uit het bedrijf ontvangt de werknemer de waarde van zijn of haar belang in termijnen. Zo blijft het mede-eigendom binnen de coöperatie en is de continuïteit van medewerkersparticipatie gewaarborgd.
Voordelen voor alle betrokkenen
De Sloveense ESOP-wet biedt voordelen voor eigenaren, bedrijven, werknemers én de gemeenschap.
Voor eigenaren: een 20% lagere belasting bij verkoop, een oplossing voor opvolgingsvraagstukken en behoud van ondernemerschap in de lokale gemeenschap.
Voor bedrijven: internationale praktijk wijst uit dat medewerkersparticipatie leidt tot hogere productiviteit, snellere groei en meer veerkracht. Bovendien zijn de kosten fiscaal aftrekbaar.
Voor werknemers: slechts een kleine eigen investering nodig (max. € 300), meer zeggenschap en een gunstige belasting van uitkeringen.
Voor de gemeenschap: eigendom blijft lokaal verankerd en de toegevoegde waarde vloeit terug naar de regio.
Medewerkersparticipatie als motor
De kern van de ESOP is inclusie: medewerkers worden niet alleen beloond voor hun werk, maar erkend als mede-eigenaar. Onderzoek laat zien dat dit leidt tot meer motivatie, een sterker wij-gevoel en hogere productiviteit.
In Slovenië worden bovendien de lasten op arbeid verlicht door fiscale voordelen bij eigenaarschap. Precies dat is een parallel met Nederland, waar de roep om werk meer te belonen steeds luider klinkt. De Sloveense aanpak laat zien dat fiscale stimulansen voor medewerkersparticipatie een belangrijke sleutel kunnen zijn.
Wat kan Nederland hiervan leren?
Nederland kent al veel initiatieven rond medewerkersparticipatie, maar ondernemers en werknemers lopen geregeld tegen fiscale en juridische drempels aan. De Sloveense ESOP-wet laat zien dat overheidsbeleid een cruciale rol kan spelen in het wegnemen van deze belemmeringen.
Door eigenaarschap fiscaal aantrekkelijker te maken en goed te reguleren, wordt het voor meer Nederlandse bedrijven haalbaar om medewerkersparticipatie structureel te verankeren. Dat is niet alleen goed voor werknemers en ondernemers, maar ook voor de bredere samenleving.
Conclusie
Slovenië laat met de ESOP-wet zien hoe werk, eigendom en gemeenschap met elkaar verbonden kunnen worden. Voor Nederland ligt hier een duidelijke les: als we werk écht weer willen laten lonen, dan hoort medewerkersparticipatie daar onlosmakelijk bij.